Zofia Paśniewska-Kuć
OSOBISTY DOROBEK NAUKOWY:
1 Badania dotyczące nerwicy natręctw (OCD)
Prowadziłam pionierskie (pierwsze tego typu w Polsce i na świecie) badania empiryczne nad potencjalnością samorozwoju u osób z nerwicą natręctw (OCD) w ramach koncepcji humanistyczno-egzystencjalnej (ze szczególnym uwzględnieniem założeń Teorii Dezintegracji Pozytywnej). Wynikiem moich badań było:
a) opracowanie nowego modelu diagnostyczno-prognostycznego nerwicy natręctw
b) opracowanie własnych metod diagnostycznych (wersja eksperymentalna), takich jak:
– Kwestionariusz do oceny biologicznych i społecznych warunków rozwoju
– Kwestionariusz objawów nerwicy anankastycznej
– Inwentarz do badania wzmożonej pobudliwości psychicznej (w sferze ruchowej, zmysłowej i wyobraźni)
– Kwestionariusz stopnia niezależności od determinant biologicznych
– Kwestionariusz stopnia niezależności od wpływów społecznych
– Inwentarz wskaźników drugiego, trzeciego i czwartego poziomu rozwoju osobowego (w oparciu o TDP)
– Kwestionariusz do oceny stopnia deprywacji (w sferze emocjonalno-społecznej i percepcyjno-poznawczej)
Nerwica natręctw (zespół obsesyjno-kompulsyjny) zaliczana jest do najtrudniejszych problemów w psychiatrii i psychologii klinicznej. W literaturze przedmiotu, przeważa opinia, iż jest to dolegliwość o przewlekłym przebiegu i często złym rokowaniu, utrudniająca życie rodzinne, zawodowe i ogólne funkcjonowanie społeczne. W krąg patologicznych zachowań wciągane bywa najbliższe otoczenie pacjenta. Ponieważ dotychczasowe metody terapii (oparte najczęściej na koncepcji psychoanalitycznej bądź behawioralno-poznawczej) w wielu przypadkach zawodzą, istnieje potrzeba poszukiwania nowych rozwiązań.
Przedstawiony przeze mnie nowy paradygmat myślenia o zespole obsesyjno-kompulsyjnym, jest wynikiem moich wieloletnich badań klinicznych opartych na humanistyczno-egzystencjalnej koncepcji człowieka. Stanowi on teoretyczną podstawę pomyślnego rokowania w wielu przypadkach tego typu dolegliwości.
Publikacja książkowa : Zofia Pasniewska- Kuć – Pomyślne rokowanie w nerwicy natręctw, Wyd. EMOL, Warszawa 1995
Artykuły w: „Zdrowe Psychiczne” i in. (zakł. Publikacje)
2 Opracowanie autorskiej koncepcji psychoterapeutycznej, określonej jako Humanistyczna Terapia Rozwojowa
Humanistyczna Terapia Rozwojowa (HTR) została przeze mnie opracowana i opublikowana pod tym tytułem w 2010 roku. W koncepcji tej odwołuję się do ogólnych założeń zawartych w szerokorozumianym, humanistyczno-egzystencjalnym nurcie psychologii, współtworzonym przez takich autorów jak: R. May, R.D.Laing, A.Maslow, C.Rogers czy V.E.Frankl. Jednak głównym źródłem inspiracji dla moich własnych poszukiwań badawczych są tu założenia „filozofii rozwoju” oraz idea „psychoterapii przez rozwój” przedstawione przez Kazimierza Dąbrowskiego.
Zarówno interdyscyplinarne analizy teoretyczne jak i podjęte przeze mnie wieloletnie badania empiryczne, umożliwiły mi skonstruowanie nowego, autorskiego modelu diagnostyczno-terapeutycznego w odniesieniu do wzmożonej pobudliwości psychicznej i nerwic. W Humanistycznej Terapii Rozwojowej, starałam się pokazać możliwości zastosowania tego modelu w praktyce kliniczno-wychowawczej. W związku z tym:
– Opracowałam własne szczegółowe metody diagnostyczne oraz metody postępowania terapeutycznego
– Ukazałam (nie uwzględniane dotychczas) możliwości udziału pedagogów w procesie diagnozy i terapii wzmożonej pobudliwości psychicznej i nerwic.
Dodatkowo:
– Przedstawiłam wyniki własnych analiz dot. roli sztuki we wspomaganiu rozwoju osób nadpobudliwych i neurotycznych.
Moja książkowa publikacja autorska: Humanistyczna Terapia Rozwojowa, [WYDAWNICTWO DISPICIO, Warszawa, 2010] może być traktowana również jako podręcznik stanowiący teoretyczne i empiryczne wprowadzenie do zamieszczonych w niej metod badawczych.
3 Analiza roli wzmożonej wrażliwości psychicznej w procesie osobowego rozwoju
Punktem wyjścia prowadzonych przeze mnie analiz były podstawowe założenia Teorii Dezintegracji Pozytywnej Kazimierza Dąbrowskiego. Moje badania stanowiły kontynuację i rozwinięcie myśli Dąbrowskiego dotyczącej zagadnienia wzmożonej pobudliwości psychicznej. Istotnym celem podjętej przeze mnie pracy było nie tylko szczegółowe wyjaśnienie roli wzmożonej wrażliwości psychicznej w procesie osobowego rozwoju ale również pokazanie, że słynne „posłanie do nadwrażliwych” autora TDP, może być interpretowane i wykorzystane jako szczególne (a zarazem konkretne) przesłanie dla psychologów w procesie diagnozy zaburzeń psychicznych.
Wśród szczegółowych zagadnień, jakim poświęciłam tu uwagę, można wymienić m.in.:
rozpoznawanie nadwrażliwości, jej związek z wewnętrzną autonomią, zagadnienie psychoedukacji w procesie diagnozy czy zależność pomiędzy wrażliwością psychologa a rzetelnością formułowanej przez niego diagnozy.
Poświęcona temu zagadnieniu, moja książkowa publikacja zatytułowana: W obronie nadwrażliwych [WYDAWNICTWO DISPICIO, Warszawa, 2014] jest apelem o głębszą humanistyczną perspektywę w procesie diagnozy i terapii zaburzeń psychicznych.
4 Opracowanie autorskiej koncepcji Psychologii szczytów (jako propozycji nowej humanistycznej dyscypliny psychologicznej)
Opracowana przeze mnie koncepcja Psychologii szczytów powstała w wyniku kontynuacji moich badań dotyczących rozwojowych dążeń człowieka. Obejmowały one między innymi zdolność poszerzania granic i przekraczania / przewyższania siebie, a — w szczególności — rolę i znaczenie wzmożonej wrażliwości psychicznej w tym procesie. W prowadzonych tu analizach, przyjęłam jakościową strategię badań uwzględniającą aspekty podejścia fenomenologicznego i hermeneutycznego. Szczegółowo opisałam m.in. wyodrębniony przez siebie syndrom wrażliwego doświadczania. Wiele uwagi poświęciłam analizie specyfiki werbalnej ekspresji towarzyszącej intensywnemu doświadczaniu.
Publikacja książkowa: Zofia Paśniewska- Kuć: W kierunku psychologii szczytów WYDAWNICTWO DISPICIO, Warszawa, 2017
OPRACOWANIE I REALIZACJA AUTORSKICH PROGRAMÓW BADAWCZYCH:
• W ramach działalności Sekcji TDP przy Polskim Towarzystwie Higieny Psychicznej w Warszawie (1981-1986):
Z. Paśniewska-Kuć: opracowanie i realizacja programu badań nad zastosowaniem Teorii Dezintegracji Pozytywnej w praktyce psychologicznej i pedagogicznej
• W ramach współpracy z Ogólnopolską Radą Nauk Społecznych (1984-89):
Z. Paśniewska-Kuć: Przygotowanie i realizacja programu interdyscyplinarnych badań nad Teorią Dezintegracji Pozytywnej K. Dąbrowskiego
• W ramach działalności naukowo-dydaktycznej w Salezjańskim Instytucie Wychowania Chrześcijańskiego (1992-2002):
Z. Paśniewska-Kuć Problemy autokreacji (tytuł i program autorski: copyright © by Zofia Paśniewska-Kuć)
Dokumentacja: Archiwum własne
Z. Paśniewska-Kuć Psychoterapia rozwojowa i elementy logoterapii (tytuł i program autorski copyright © by Zofia Paśniewska-Kuć)
Dokumentacja: Archiwum własne
Program obejmował m.in. badania nad Rozwojem osobowości młodzieży utalentowanej artystycznie (Studium przypadków).
Materiał badawczy wykorzystywany był w procesie dydaktycznym (SIWCH)
Dokumentacja: Archiwum własne
Z. Paśniewska-Kuć Opracowanie i realizacja autorskiego programu praktyk asystenckich i dyplomowych:
Efektywność instytucjonalnej działalności opiekuńczo- wychowawczej. Psychopedagogiczne studium przypadków.
Materiał badawczy wykorzystywany był w procesie dydaktycznym (SIWCH)
Dokumentacja: Archiwum własne
• W ramach działalności naukowo-dydaktycznej na Wydziale Nauk Pedagogicznych UKSW (wcześniej: WNH UKSW) 2002-2012:
Z. Paśniewska-Kuć Psychoterapia rozwojowa i poradnictwo edukacyjne (wykłady i ćwiczenia). Tytuł i program autorski: copyright © by Zofia Paśniewska-Kuć
Program badawczy obejmował m.in.:
– Problemy wychowawcze związane z nadpobudliwością psychiczną. Psychopedagogiczne studium przypadków (dzieci, młodzież, dorośli) w świetle TDP
– Problemy psychoprofilaktyki, psychoterapii i wychowania osób neurotycznych w podejściu humanistyczno-egzystencjalnym
Materiał badawczy wykorzystywany był w procesie dydaktycznym. Dokumentacja: WNH i WNP UKSW (2002-2012) – Sylabusy przedmiotu: Psychoterapia rozwojowa i poradnictwo edukacyjne. (Zawartość merytoryczna sylabusów: copyright © by Zofia Paśniewska-Kuć)
Pełna dokumentacja: archiwum własne
• W ramach praktyki klinicznej w Archidiecezjalnej Poradni Katolickiej w Warszawie ( 1992- 2018)
Zofia Paśniewska-Kuć: Badania empiryczne oraz analiza problemów diagnostyczno- terapeutycznych w odniesieniu do zaburzeń obsesyjno – kompulsyjnych i wzmożonej pobudliwości psychicznej
UDZIAŁ W INNYCH PROGRAMACH BADAWCZYCH:
• Udział w przeprowadzaniu badania poziomu umysłowego dzieci ur. w 1963r (Instytut Filozofii i Socjologii Polskiej Akademii Nauk, Warszawa )
• Przeprowadzenie „pogłębionych, wysoce specjalistycznych badań psychologicznych z 25 dziećmi i ich rodzicami do II etapu badań Prof.dr med. M. Sokołowskiej nt. lekkiego upośledzenia umysłowego dzieci” (Instytut Filozofii i Socjologii PAN, Zespół Realizacji Badań, Warszawa)
• Przeprowadzenie badań w szkołach na temat: „Postawy uczniów wobec nauki szkolnej” (Instytut Badań nad Młodzieżą)
• Udział w przeprowadzaniu badania na temat: „Warszawskie Dzieci 1963” (Instytut Filozofii i Socjologii Polskiej Akademii Nauk)
• Udział w badaniach dotyczących oceny psychologicznych wskaźników wpływu spariny na nadpobudliwość psychoruchową u dzieci (Instytut Matki i Dziecka w Warszawie)
• Udział w badaniach dotyczących zaburzeń dyslektycznych u młodzieży przestępczej (Instytut Problematyki Przestępczości w Warszawie)
• Współudział w opracowaniu programu Międzynarodowej Konferencji: ”Albo-albo” (Zespół Interdyscyplinarnych Analiz Problemów Osobowości przy ORNS, Warszawa, Jabłonowiec )
CZŁONKOSTWO W TOWARZYSTWACH NAUKOWYCH
• Polskie Towarzystwo Psychologiczne
• Koalicja na Rzecz Zdrowia Psychicznego
• Krajowe Centrum Diagnostyczno- Terapeutyczne (członek Rady Programowej)
• Polskie Towarzystwo Higieny Psychicznej.
Pełnione funkcje:
– członek Zarządu Głównego
– członek Zarządu Ośrodka Szkoleniowego przy ZG PTHP
– kierownik Sekcji Teorii Dezintegracji Pozytywnej
– kierownik Zespołu Konsultacji Psychohigienicznej